بهمن ۱۸, ۱۴۰۱
میتوان معروف ترین ساز صفحه کلید دار که در آموزشگاه موسیقی تدریس می شود را ساز پیانو شناخت.
به همین علت دانستن تاریخچه ساز پیانو از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
کلیدهای روی این ساز کلاویه نام دارند.
این کلیدها پس از فشرده شدن باعث حرکت کردن چکش های میشود که در جعبه ساز تعبیه شده اند.
که چکش های فلزی تعبیه شده در جعبه ساز پیانو با سیم های فلزی برخورد کرده و صدا ایجاد میشود.
سیم های پیانو روی صفحه ای از جنس فلز به نام صفحه صدا قرار دارند.
این صفحه نقش تقویت کننده صدا را دارد.
به جز ساز ارگ کلیسا بالاترین دامنه صوتی در سازهای رایج متعلقف به پیانو است که ۷ اکتاو دارد.
این را مقایسه کنید با صدای خواننده ها که در بهترین حالت آن تنها سه اکتاو را میتوانند اجرا کنند.
سازی که پیش از اختراع پیانو رایج بود سازی به نام هارپسیکورد بود.
بارتولومئو کریستافوری مخترع پیانو در سال ۱۷۰۰ میلادی این ساز را ابداع کرد.
گرچه که تا یک دهه بعد ناشناخته ماند اما نوشته شدن مقاله ای درباره این ساز نوظهور و ترجمه به زبان های مختلف موجب معرفی این ساز موسیقی شد.
فرقی که پیانو داشت در رابطه شدت فشرده شدن کلاویه و صدا دهی ساز بود.
به طوری که در سازهای قبل از پیانو ضربه زدن به کلاویه با شدت زیاد یا کم صدایی یکسان ایجاد میکرد.
اما همانطور که میدانید در پیانو این گونه نیست.
میتوان گفت یکی از عوامل اصلی علاقه به پیانو در میان آهنگسازان همین موضوع است.
البته پیانو های اولیه ظاهری شبیه هارپسیکورد داشت زیرا مخترع آن سازنده همین دست سازها بود.
در حقیقت نیت وی ارتقا هارپسیکورد بود به طوری که بتواد صداهای مختلفی تولید کند که در نهایت تلاشش به اختراع سازی به نام ساز پیانو فورته منجر شد.
به مرور زمان این ساز به شکل امروزی پیانو در آمد
و آنچه که ما امروزه به عنوان پیانوی مدرن می شناسیم از اواسط قرن نوزدهم ظاهر شده‌است.
نام ساز جدید در ابتدا گراوی چمبالو کل پیانو ا فورته بوده‌است که به خوبی منعکس‌کنندهٔ توانایی این ساز در تولید شدت‌های گوناگون می‌باشد .
پیانو فورته از دو قسمت تشکیل میشد:
پیانو به معنی ملایم
و فورته به معنی صدای بلند
پیانو در دو نوع پیانو مکانیکی و ساز پیانو الکتریکی وجود دارد.
پیانوهای الکتریکی با برق کار می‌کنند، قابل کوک شدن نیستند و دو الی سه اکتاو کمتر از پیانوهای مکانیکی دارند.
به همین دلیل پیانوهای الکتریکی معمولا ارزان‌تر از اناوع مکانیکی هستند.
و پیانوهای مکانیکی بدون برق هستند و باید حداقل سالی دو بار کوک شوند.
در قدیم دو نوع دیگر پیانو با نام‌های پیانو چهارگوش و پیانو اسپینت وجود داشت که امروزه منسوخ شده‌اند.
ساز پیانو مکانیکی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
پیانوهای مکانیکی ایستاده یا دیواری:
که نسبت به پیانوهای گرند کوچکتر و برای استفاده در منزل مناسب‌تر هستند.
در این نوع ساز، سیم‌ها به صورت عمودی قرار گرفته‌اند و چکش‌ها از جلو به سیم‌ها ضربه وارد می‌کنند.
پیانوهای مکانیکی گرند:
که در ایران به این نوع ساز به غلط پیانو رویال هم گفته میشود.
این پیانو کمی بزرگ است و معمولا بیشتر از دو متر طول دارد.
دارای یک در بزرگ است که برای صدادهی بهتر هنگام نواختن در آن توسط یک پایه باز نگه داشته میشود.
پیانو توسط ضربه نوک انگشتان نواخته میشود.
برای این کار دست را بلند کرده و سپس فرود آورده و با نوک انگشت مورد نظر ضربه می‌زنیم.
مکانیسم پیانو تولید صدا می‌کند. به دلیل شکل مکانیسم پیانو یک پیانیست می‌تواند هم‌زمان تا ده نت را به صدا درآورد.
محل قرارگیری انگشتان دو دست روی کلیدهای پیانو در نواختن آن اهمیت دارد.
معمولاً در آهنگ‌ها نت اول شماره دارد که انگشت شروع‌کننده در نواختن آن آهنگ را مشخص می‌کند.
در این صورت شماره یک برای انگشت‌های شست دو دست است و به ترتیب سایر انگشتها شماره‌های ۲ تا ۵ را خواهد داشت.
شست دست راست روی چهارمین نت دوی پیانو قرار می‌گیرد.
البته این مورد در مورد همه آهنگ‌ها عمومیت ندارد و برخی آهنگسازان نت شروع‌کننده در آهنگشان را شماره نمی‌زنند.
در این صورت پیانیست باید خودش محل قرارگیری انگشتانش روی کلیدهای پیانو را با توجه به نوع نت‌های موجود در آهنگ تشخیص دهد.
گاهی پیانیست جای دو دست‌اش را روی کلیدهای پیانو با هم عوض می‌کند
و گاهی بدون نواختن کلید پیانو با انگشتان شست دو دستش از سایر انگشتها استفاده می‌کند.
به صدا درآوردن نتها یا همان کلاویه‌های پیانو با شدت فشار انگشتان به زدن ضربه روی آن‌ها بستگی دارد.
اگر انگشتان را آرام روی کلاویه‌ها فشار دهیم صدای آرام و پاین یا به اصطلاح صدای ضعیف از پیانو می‌شنویم
و هر چقدر که قدرت انگشتانمان بر روی کلاویه‌ها شدت پیدا کند صدای بلندتری از پیانو می‌شنویم.
به طورتی که گویی صدای باند ضبط را زیاد کرده‌ایم که به این حالت تاچینس مانس گویند.
معمولاً در قطعات عاشقانه و رومانتیک شدت ضربه روی کلاویه‌ها با احساس زیاد و آرام زده و نواخته میشود
و در جاهایی که هنگام اوج و هیجان موزیک یا قطعه‌هایی همچون راک و بلوز اجرا میشود شدت ضربه روی کلاویه‌ها بیشتر شده و قدرت بیشتری نسبت به قطعه‌های عاشقانه پیدا می‌کند.
نت‌نویسی پیانو در دو حامل انجام میشود.
حامل بالا برای دست راست و حامل پایین برای دست چپ. معمولاً حامل بالایی را با کلید سل و حامل پایین را با کلید فای خط چهارم نشان می‌دهند.
این دو حامل با نت دوی وسط از هم متمایز می‌گردند.
یک نوازنده پیانو باید بتواند هم‌زمان دو خط موسیقی را خوانده و با هر دو دست اجرا نماید.
پیانو شامل مجموعه ای از چکش ها و کلیدها و سیم هاست.
چکش ها که به سیم ها متصل هستند وظیفه انتقال ضربه وارد شده به کلید به سیم های پیانو و کنترل عکس العمل برگشتی را دارند.
سر این چکش ها با لایه ای نمدی پوشیده شده تا به بهبود کیفیت صدای پیانو کمک کند.
عامل موثر دیگر در کیفیت صدای پیانو جنس و کیفیت صفحه صدای ساز پیانو است.
بخش دیگر کلیدهای پیانو است که میتوان آن را جذاب ترین قسمت برای هنرجویان کلاس آموزش پیانو دانست.
در هر اکتاو هفت کلید سفید برای هفت نت موسیقی وجود دارد.
به جز فاصله بین کلیدهای نت می و فا و همچنین فاصله بین کلیدهای نت سی و دو بین باقی کلیدهای سفید ٬ کلید سیاه وجود دارد.
هر کلید سیاه‌رنگ در پیانو در حکم نت دیز برای نت مربوط به کلید سفید سمت چپ آن و در حکم نت بمل برای نت مربوط به کلید سفیدرنگ سمت راست آن است.
البته پیانوهای دیجیتال از پیانوهای گراند و رویال دو سه اکتاو کمتر دارد.
