مهر ۲۷, ۱۴۰۱
تار و سه تار دو ساز اصیل و صاحب اعتبار، هر دو برخاسته از سرزمین ایران، و هر دو ساخته شده از مواد طبیعی هستند.
بجز شباهت نام این دو ساز ایرانی، که در آنها کلمه “تار” به معنی رشته یا “سیم” است،
در ساختمان و سبک نواختن و صدای این دو ساز نیز شباهت‌ها و البته تفاوت‌هایی قابل اشاره وجود دارد.
شباهت‌های موجود باعث می‌شود که اغلب اوقات نام این دو ساز در کنار هم آورده شود
و هنرچویان بسیاری در کلاس آموزش سه تار آموزشگاه موسیقی تهران هستند که که تار و سه تار هردو را می‌نوازند.
شوربختانه تاریخچه دقیقی درباره منشاء این دو ساز وجود ندارد،
اما می‌توان به استناد تاریخ گفت که بدون شک تار و سه تار متعلق به ایران و در کل سرزمین‌های آریایی هستند
بر اساس آثاری که از آنها در اشعار و نگاره‌های قدیمی باقی مانده،
برای نمونه‌های باستانی سه تار قدمتی چند هزار ساله و برای تار دست‌کم پانصد سال قدمت تخمین زده می‌شود.
در کلاس آموزش تار میاموزیم که این ساز در دوره قاجار، ساز غالب موسیقی ایرانی بوده است.
البته سازهای تار و سه تار امروزی نسبت به آنچه در گذشته‌ها وجود داشته است دستخوش تغییرات متعددی شده‌اند.
یکی از مهم‌ترین تغییرات بوجود آمده در ساختار سه‌تار، اضافه شدن سیم چهارم به این ساز است .
به روایت از استاد ابوالحسن صبا، درویشی به نام مشتاق علی شاه اقدام به این کار کرده است .
به همین دلیل این سیم به “سیم مشتاق” معروف است.
به دنبال آن در دهه‌های بعد، تار نیز توسط درویش خان، از پنج سیمه بودن به شش سیمه بودن درآمد سیم پنجم به آن اضافه شد تا تکمیل گردد
و توقعات نوازندگان آموزشگاه مویسیقی شمال تهران آن دوره را برآورده کند.
تار و سه تار هر دو از دسته سازهای زهی زخمه ای به حساب می‌آیند،
با این تفاوت که سه تار با ناخن نواخته می‌شود اما تار را بوسیله یک مضراب فلزی که بخش انتهایی آن از موم عسل طبیعی ساخته می‌شود می‌نوازند.
هر دوی این سازها به نوعی ریشه در ساز ایرانی و باستانی بربت دارند،
به این معنا که از یک کاسه تشدید صوت ، یک دسته و سیم‌هایی که بر روی دسته و کاسه کشیده شده‌اند تشکیل می‌شوند.
در تار امروزی شاهد شش سیم بصورت جفت هستیم که هر دو سیم مجاور اکثر اوقات مشابه هم کوک می‌شوند،
سه تار امروزی نیز چهار سیم دارد.
حالت امروزی سه تار را از لحاظ شیوه پرده‌بندی و کوک شبیه به تار می‌دانند،
گرچه تعداد پرده‌ها در سه تار 26 و در تار 28 تا است.
محدوده صوتی ای که بر گستره سیم‌های هر دو ساز قابل اجرا است حدود دو و نیم اکتاو است.
در ادامه بد نیست مقاله مربوط به انواع پرده سه تار و تار را نیز مطالعه کنید.
