فروردین ۱۹, ۱۴۰۲
سازهایی که در آموزشگاه موسیقی تدریس میشوند انواع و اقسام مختلفی را شامل می شوند که شناخت و پی بردن به تاریخچه هر کدام خود فلسفه ای جداگانه دارد.
ساز سه تار و ساط تنبور جزو بهترین سازهای زهی می باشند
در این مطلب می خواهیم به بررسی تفاوتهای ظاهری و صدادهی این دو ساز بپردازیم.
پس از نواختن موسیقی با ساز سه تار در کلاس آموزش سه تار متوجه میشوید که دارای صدایی مخملین و ظریف بوده
و از سازهای زهی مضرابی است که در ساخت آن از چوب، فلز، زه یا نخ نایلون استفاده میشود.
سه‌تار و انواع سازهای شبیه به‌آن مانند دوتار و تنبور و چگور در نواحی مرکزی آسیا و خاورمیانه رواج داشته‌است.
برخی از جمله عده‌ای از عرفا به آن «اوتار» نیز می‌گویند.
سه‌تار از سازهای بسیار پرکاربرد و مورد علاقه در موسیقی اصیل ایرانی که در آموزشگاه موسیقی شمال تهران با استقبال زیادی مواجه شده است
و هنرجویان آموزش موسیقی بسیاری به آن روی آورده‌اند و آن را با مهارت کامل می‌نوازند.
سه تار امروزی چهار سیم دارد.
این ساز با ناخن انگشت اشاره دست راست نواخته میشود.
سه تار سازی است که هم به‌صورت تک نوازی توسط یک هنرجو در کلاس آموزش سه تار و هم در گروه نوازی ها در کنسرت هایی که در جریان کلاس موسیقی برگزار میشود مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سه تار را از خانواده تنبور قلمداد می‌کنند و امروزه در مقایسه به تار نزدیکتر است
و معمولا نوازندگان تار با ساز سه تار نیز آشنایی دارند.
هر سازی با توجه به مشخصات ساختمانی و فیزیکی خود،
دارای یکسری از توانایی هایی اجرایست که وجود همین توانایی ها در هر ساز باعث بوجود آمدن تکنیک های مختلف در نواختن آن ساز می گردد.
ساز سه تار هم تکنیک های خاص خود را برای نوازندگی دارد.
این ساز در حالت نشسته به صورت افقی روی ران پای هنرجوی آموزش موسیقی قرار می‌گیرد .
به نحوی که دسته آن در طرف چپ و کاسه آن در طرف راست نوازنده باشد.
نوازنده سر انگشتان دست چپ را روی پرده‌های دسته حرکت می‌دهد و با ناخن انگشت سبابه دست راست بر زخمه می‌زند.
سه تار را به علت سبکی وزن ایستاده هم می‌نوازند.
ساز سه تار درای ۴ سیم از جنس فولاد و برنج است که به موازات دسته، از کاسه تا پنجه کشیده شده‌اند.
البته از ابتدا به این شکل نبوده و سه عدد بوده است و بعدها یک سیم به آن افزوده شده است.
این ساز دارای ۲ یا ۳ سیم و ۱۴ پرده که به فاصله اکتاو در ساز پرده‌بندی شده، می باشد.
اما ساز تنبور دسته‌اش کوتاهتر و کاسه‌اش بزرگتر از سه‌تار است.
سه تار دارای کاسه‌ای کوچکتر از کاسه تنبور می‌باشد.
تنبور دارای ۱۴ دستان یا پرده است و به شکل سنتی دارای دو وتر است، اما امروزه اغلب سه وتر بسته میشود.
سه‌تار دارای ۲۵ پردهٔ قابل حرکت از جنس روده‌ی حیوانات یا ابریشم است.
چوب کاسه تنبور از درخت توت ساخته میشود و دسته‌آنهم از چوب گردو است.
البته برای تزئین از چوب‌های دیگری مثل شمشاد یا عناب یا احیانا آبنوس هم استفاده می‌کنند.
در ساخت ساز سه‌تار از چوب برای بدنه، صفحه و دسته و از فلز برای سیم‌ها و از استخوان برای تزئینات دسته، شیطانک و گاهی اوقات سیم‌گیر استفاده میشود
در ساز تنبور دو تا سه گوشی از چوب بید وجود دارد.
ساز تنبور لانه کوک ندارد و گوشی‌هایش مستقیماً در سوراخهای ایجاد شده در انتهای دسته فرو می روند.
طول دسته سه تار ۴۰ تا ۴۸ سانتی‌متر و قسمتی که گوشی‌ها در آن تعبیه میشوند ۱۲ سانتی‌متر و پهنای دسته ۳ سانتی‌متر است.
طول دسته تنبور با سرپنجه از ۴۳ الی ۵۴٫۷ سانتی می‌باشد
و بدون سرپنجه ۳۵ الی ۴۱٫۵ پس سرپنجه ۱۲ الی ۱۳٫۷ طول دارد و عرض دسته ۲ الی ۳ سانتی‌متر می‌باشد.
وسعت سه تار نزدیک به ۳ اکتاو است. اما تنبور به علت بزرگتر بودن کاسه صدای بیشتری دارد.
هر یک از سازها دارای محدوده صوتی خاصی می باشند،
این از مسائل شخصی هر هنرجوی کلاس موسیقی است که اولا، محدوده صوتی را می پسندد که گسترده و وسیع است یا دارای وسعت صوتی کوچکی است.
