دف، یکی از ساز های کوبه ای است که در بهترین آموزشگاه موسیقی تهران تدریس می شود.
این ساز شامل حلقه‌ای چوبی در اطراف و پوست نازکی بر سطح آن می باشد و با ضربه‌های انگشت آن را می‌نوازند.
دف مشخصاتی بسیار مشابه با دایره دارد اما تفاوت اصلی آن با دایره در اندازه آن است.
در واقع دف دارای اندازه‌ای بزرگ تر از دایره می باشد.
به همین علت دف صدای بم تری نسبت به دایره دارد و همین عامل موجب شده تا صدایی کاملاً جذاب و متفاوت نیز داشته باشد و هنرجویان بیش تری را به شرکت در آموزشگاه موسیقی ترغیب کند.
در این مطلب درباره تاریخچه دف و نحوه ساخته شدن این ساز زیبا صحبت خواهیم کرد.
اساتید کلاس موسیقی مطالب درج شده در کتب موسیقی و اشعار قدیمی در مورد این ساز را بررسی کرده و متوجه شدند که در دوره اسلامی ایران، از دف برای پشتیبانی و حفظ وزن در گروه های موسیقی و مجالس عرفانی استفاده شده است و رکن اصلی این مجالس بوده .
به طوری که قوالان هم زمان با خواندن سرود از آن استفاده می کردند.
کلاس آموزش دف
در هزاره سوم قبل از میلاد ساکنان دره نیل در مصر باستان در تمامی معابد خود هر روزه مراسم مذهبی را با صدای انسان و سازهای مختلف از جمله دایره های بزرگ در برابر خدایان متعدد خویش انجام می دادند.
در حدود هزار و پانصد سال قبل از میلاد مسیح حضرت موسی نزد کاهنان مصری در علوم و موسیقی تعلیم دیده بود.
در آن دوره همراه با سازهایی که نوازندگان می‌نواختند، سازی به نام توف که به احتمال زیاد همان دَف امروزی می باشد همراهی می کرده است.
هم چنین به گفته یکی از محققان ترک، در عروسی حضرت سلیمان و بلقیس دف نواخته می شده است.
از نشانه های دیگر حضور دف در میان مردم نقش های حجاری شده دسته ای از نوازندگان در خرابه های باستانی آسوره می باشد که در میان آنان سازهای گوناگون از جمله ساز دَف به چشم می خورد که از نظر ساختمان تفاوت چندانی با دف امروز نداشته است.
از دیگر آثار، نقش برجسته کاهنان معبدی است که همراه چند نفر دف نواز و چنگ نواز در حال هدیه کردن قربانی خود می باشند.
طبق روایاتی که از تاریخ باستان در ادبیات ایران آمده است مراسم جشن نوروز و تحویل سال پارسیان در دوران سلطنت هخامشیان و بعدها در دوران ساسانیان توسط نوای دف همراهی می شده است.
در دوران پیش از اسلام دف در موسیقی ایرانی و کردی حضور داشته به طوری که رد پای ریتم های آن هنوز در موسیقی کردی وجود دارد،
اما با ورود اسلام به‌دلیل حرام بودن موسیقی این ساز جهت بقای خود در خانقاه ها و تکایای کردستان بست نشست و برای بیش از ۱۳ قرن در خانقاه های کردستان همدم دراویش کردستان شد و با ذکر و سماء آن ها آمیخته شد .
بطوری که ذکر ها در هر مقامی با ریتم خاص خود در دَف همراه هستند و به عبارتی هر ذکری مقام خود را دارد که مقام های دَف نام دارند.
این بست نشینی دف تا سال ۱۳۵ ادامه داشت تا این که به اهتمام محمدرضا لطفی و با زحمات بیژن کامکار این بست به پایان رسیده .
از ساز دَف در قاره آسیا بیش از مناطق دیگر جهان استفاده می‌کنند و هر کشوری به فراخور حال و هوای موسیقی خود، از آن بهره می برد.
کاربرد دف به ویژه در خاورمیانه از سایر سرزمین ها بیشتر است.
در کشورهای عربی همچون عربستان و عمان و کشورهای دیگری چون ترکیه، عراق و آذربایجان از جمله جاهاییست که دف رواج دارد.
تاریخچه دف در اروپا
در اروپا نیز دف به کمک مسلمانان اسپانیا رواج یافت و در قرن ۱۵ میلادی متروک شد و دوباره در قرن ۱۷ میلادی توسط ترکان عثمانی رایج گردید.
در قرن ۱۹ از سازهای موسیقی نظامی شد و اکنون در ارکستر به کار می رود.
پس از آنکه تمبک مجلسی شد و به تدریج جای دف را گرفت و از رونق دَف کاست، دَف را بیشتر در شهرهای کوچک و قصبات در مجالس عیش و سرور به کار می بردند .
به ویژه در کردستان و آذربایجان بسیار متداول بود و نوازندگان ماهر داشت.
در سال های اخیر دف نوازی در بیشتر شهر های ایران رایج تر شده است و هنر آموزان به آموختن آن روی آورده اند.
در کردستان و به ویژه در استان کردستان و استان کرمانشاه دف نوازی در میان مردم جایگاه خاصی دارد.
رواج بسیار زیاد دف در کردستان به دلیل وجود آیین های عرفانی در این ناحیه است.
پیروان طریقت قادریه و آیین پارسان از گروه هایی هستند که از این ساز در مراسم های عرفانی خود استفاده می‌کنند.
به همین خاطر بسیاری از مردم کردستان آشنایی مقدماتی با دف دارند.
دف در کشورهای گوناگون بر حسب تاب و دارا بودن صفحات و زنگ های آن به هفت نوع تقسیم می شود:
۱-دف مربع ۲-دف مستطیل ۳-دف مستطیل با حلقه ۴-دف مستطیل با زنگوله ۵-دایره زنگی ۶-دف دو رویه ۷-دف بی پوست همراه با زنگوله
به این دلیل که دف را از سنین خردسالی تا بزرگسالی هم می توان فرا گرفت در نتیجه اندازه های کوچک، متوسط و بزرگ برای آن طراحی شده است.