در این مقاله به سازهای زهی افغانستان در آموزشگاه موسیقی شمال تهران پرداخته ایم.
سورنا (سورنای):
سازی بادی و شمابه به شهنای هندی است که از چوب شیشم ساخته می شود،
طول سُرنا حدود ۴۰ سانتیمتر بوده و زبانچه ای دارد که از نی ساخته می شود.
سُرنا دارای هفت سوراخ است و یگانه ساز باستانی است که در سراسر افغانستان صرفاً بوسیلۀ هنرمندان حرفه ای نواخته می شود.
سُرنا معمولاً با دُهل یکجا نواخته می شود که این ساز نه فقط در افغانستان بلکه در کشورهای دیگری چون ایران و ترکیه یه کثرت یافت می شود.
نوازندگان سُرنا و دُهل معمولاً در مراسم عروسی، ختنه سوران، عیدهای مذهبی، میله های باستانی، روزهای نمال کاری، در حاشیۀ میدان های ورزش، پهلوانی، اسب دوانی، نیزه پرانی، بُزکَشی، و همچنان در ساحۀ فعالیت های دسته جمعی ساختمانی مانند جاده سازی، ساختمان سازی، حفر جوی ها و کانال ها و غیره نغمه سرایی می کنند.
نوازندگان سرنا و دهل اختصاص به بخش خاصی در افغانستان ندارند بلکه در سراسر کشور این دوگانگی هنری را می توان یافت.
یگانه فرقی که بین نوازندگان دهل و سرنا و سایر هنرمندان موسیقی وجود دارد این است که در تمام زمینه های موسیقی می توان نوازندگان شوقی و حرفه ای را یافت
اما نوازندگان دهل و سرنا صرفاً حرفه ای ندارند و غالباً این هنر را به عنوان یک شغل به ارث برده اند.
سازهای افغانستان نَی (توله):
قدیمیترین آلت موسیقی است که از قرن ها قبل در سرزمین های مختلف به اشکال مختلف ساخته شده است و در افغانستان نیز سابقه دارد.
نی همانطوری که از نامش پیداست از خود نی و به اندازه های مختلف ساخته می شود.
اعراب ساز بادی شبیه نی داشتند که آن را قصابه می نامیدند و آلت ناقصی بود و همین ساز بعداً جایش را به نی داد.
نی طبیعی ترین ساز بشر است که آن را «ساز چوپانان» نیز گویند.
اروپائیان این ساز را کامل کرده به صورت دیگری درآوردند که آن را فلوت می نامند و در میان آلات بادیِ چوبی از همه خوش آهنگ تر است.
نی در سراسر افغانستان رایج بوده و مخصوصا چوپانان و گاهچرانان زمانی که گله ها را به چرا می برند برای مشغولیت خود آن را می نوازند،
از همین جاست که در افغانستان نی چوپانی نیز می گویند.
در سال های قبل در هرات آلت موسیقی دیگری بنام تونت هم در بازارها فروخته می شد
که آن ساز مثل نی بوده دارای رنگ سیاه و به شکل ماهی بود و اکثر جوانان و نوجوانان آن را می نواختند.
معرفی هارمونیه در کلاس آموزش فلوت ریکوردر
سازیست بادی دارای لوله های صوتی که با پیانو شباهت دارد و با دمیدن باد توسط پکهٔ دستی و وارد آوردن فشار بر روی دکمه های آن آواز می دهد.
تفاوت هارمونیه با اُرگ این است که در اولی فشار هوا جریان را به سوی بالا می برد در حالی که در اُرگ به طرف پایین حرکت می نماید.
این ساز معمولاً ایستاده نواخته می شود و همچنین ساز دیگری هم وجود دارد که به گردن آویخته شده و دارای پرده و پکه می باشد که آن را آکاردیون می نامند،
چون در کشورهای پاکستان، هند و افغانستان موسیقی در حلقه های کلاسیک و محلی روی کف نشسته اجرا می شود
هندی ها توانستند از روی همین ساز غربی سازی را اختراع کنند
و بطور نشسته آن را بنوازند و نام آن را هارمونیه گذاشتند و همین هارمونیه که در اصل ساز غربی است
دوره گردها که موسیقی را ایستاده اجرا می نمایند در دو دستهٔ آن طنابی بسته و آن را در گردن یا شانه می آویزند و می نوازند.
هارمونیه نوازی در دسته های موسیقی کلاسیک مروج بوده
و اکثر آوازخوان های آماتور و حرفه ای به نواختن آن می پردازند و برخی این ساز را بطور تفننی می نوازند.