آشنایی با انواع ساز دهنی

سازدهنی یا هارمونیکا جزو سازهای بادی موجود در آموزشگاه موسیقی تهران است که از گروه سازهای زبانه آزاد طبقه بندی می شود.
تولید صدا در این نوع سازها از طریق ارتعاش یک زبانه از جنس فلز صورت می گیرد که فقط یک سر آن به بدنه ساز متصل شده و انتهای دیگرش کاملا آزاد است و می تواند حرکت کند.
به ارتعاش درآمدن این زبانه‌ها تحت تاثیر عبور جریان هوا به ایجاد صدا از ساز منجر می شود.
سازدهنی را به روش‌های مختلفی دسته بندی می کنند که در ادامه با انواع ساز دهنی آشنا خواهید شد.

آشنایی با انواع ساز دهنی

سازدهنی‌ دو زبانه‌

در سازدهنی‌ های دو زبانه‌ هر سوراخ سازدهنی فقط با عمل دمش یا مکش به صدا در می آید و در هر سوراخ 2 زبانه وجود دارد.
به همین دلیل هر نتی را هنرجوی کلاس آموزش ساز دهنی که با عمل دم یا بازدم به صدا در می آورد حاصل ارتعاش همزمان 2 زبانه است.
از سازدهنی های دو زبانه می توان به انواع اکتاو و ترمولو اشاره کرد.

در سازدهنی های اکتاو دو زبانه مذکور با یک اکتاو فاصله نسبت به هم کوک می شوند .
در نتیجه موقع نواختن هر دو زبانه با هم مرتعش شده و صدای تمام نت ها به صورت یک فاصله هشتم یا همان اکتاو تولید می شود.
در سازدهنی های ترمولو دو زبانه مزبور با اختلاف اندکی در فرکانس نسبت به هم کوک شده اند.
در هنگام نواختن هر دو زبانه با هم به ارتعاش در می آیند و صدای حاصل کیفیتی دوگانه دارد .

سازدهنی‌ تک زبانه‌

در سازدهنی های تک زبانه ای هر نتی که هنرجوی کلاس آموزش هارمونیکا با عمل دم یا دمش و عمل بازدمیا مکش به صدا در می آورد فقط حاصل ارتعاش یک زبانه می باشد.
از جمله این نوع می توان به سازدهنی های دیاتونیک و کروماتیک اشاره کرد.

در سازدهنی های دیاتونیک در هر سوراخ 2 زبانه وجود دارد که هر کدام از آن ها تنها با عمل دمش یا مکش به صدا در می آید.
رایج ترین نوع این سازدهنی نوع ماژور می باشد که در آن از نت های گام دیاتونیک ماژور استفاده می شود و در حالت عادی به جز این نت ها ، نت دیگری با آن قابل اجرا نیست.
البته با کمک گرفتن از تکنیک هایی مانند Bending و Overbending می توان سایر فواصل و نت های متعلق به گام کروماتیک را نیز با آن اجرا کرد.

اما در مورد سازدهنی های کروماتیک آن ها را می توان به 2 سازدهنی دیاتونیک تشبیه کرد که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند .
با فشار دادن یا رها کردن یک میله فلزی به نام اسلاید توسط هنرجوی کلاس موسیقی در هر لحظه می توان یکی از این دو ساز دهنی کروماتیک را فعال کرد.
ساختمان این نوع سازدهنی به نحوی طراحی شده است که در هر سوراخ آنها 4 زبانه وجود دارد .
دو زبانه وظیفه ایجاد نت های عادی بدون فشار دادن اسلاید را به عهده دارند و دو زبانه نت های کروماتیک را تولید می کنند .
نت های کروماتیک نیم پرده بالاتر از نت های عادی بوده و با فشار دادن اسلاید فعال می شوند.
در این نوع سازدهنی ها هنگامی که اسلاید به داخل فشار داده می شود جریان هوا به سمت یک سری دیگر از زبانه ها که نیم پرده بالاتر از زبانه های قبلی کوک شده اند هدایت می شود .
در نتیجه هر نت سازدهنی با فشار دادن اسلاید نیم پرده بالاتر خواهد رفت.
به این ترتیب می توان با این نوع سازدهنی تمام 12 نت موجود در گام کروماتیک هر اکتاو را اجرا کرد.
لازم به ذکر است که برخی انواع سازدهنی کروماتیک فاقد اسلاید هستند .
اما ساختمان یک سازدهنی کروماتیک معمولی اغلب به همین صورتی است که بیان شد .

تفاوت دیگر سازدهنی کروماتیک با دیاتونیک در این است که سازدهنی کروماتیک دارای یک سری دریچه که معمولا از جنس پلاستیک یا تفلون ساخته می شود است که روی زبانه های فلزی قرار می گیرند .
این دریچه ها با کم کردن جریان هوای غیر ضروری از روی زبانه های فلزی به صدا درآوردن سازدهنی را آسان تر می کنند.
به همین دلیل این دریچه ها در اصطلاح بادگیر نیز نامیده می شوند.

اما سازدهنی های دیاتونیک معمولی این دریچه را ندارند .
البته نوع خاصی از آن ها وجود دارد که دارای دریچه نیز هست.
این نوع سازدهنی را سازها دیاتونیک دریچه دار می نامند که قابلیت های اجرایی آن با هارمونیکای دیاتونیک معمولی تفاوت اندکی دارد.