شاید اولین چالش در برخورد با کلمه دستگاه،وجه تسمیه ی ان باشد.
دستگاه از نظر لغوی یعنی محل گذاشتن دست .
اما از نظر موسیقیایی، چون محل گذاشتن انگشتان در هر دستگاه موسیقی ایرانی با دستگاه دیگر تفاوت داشته،
و به اصطلاح هر بخش از موسیقی ایرانی رو دستگاه یعنی محل های بخصوص گذاشتن دست روی دسته ساز نام گذاری کردند.
اگر موسیقی ایران را یک کشور فرض کنیم، دستگاه را به استان، نغمه را شهر و گوشه را به خانه می توان تعبیر کرد.
برای هر هنرجوی کلاس آموزش خوانندگی در بهترین آموزشگاه موسیقی ضروری است که با انواع دستگاه های موسیقی ایرانی آشنایی داشته باشد.
در این مقاله دستگاه نوا برای شما شرح داده شده است.
موسیقی ایرانی شامل هفت دستگاه و پنج آواز می باشد
دستگاه های موسیقی ایرانی
- 1-شور
- 2-ماهور
- 3- سه گاه
- 4-چهارگاه
- 5-راست پنجگاه
- 6-همایون
- 7-نوا
آوازهای موسیقی ایرانی
- 1-دشتی
- 2-بیات ترک
- 3-افشاری
- 4- بیات اصفهان
- 5-ابوعطا
بررسی دستگاه نوا در کلاس آموزش خوانندگی
نوا از دیگر دستگاه های هفت گانه موسیقی ایرانی است که آوازی است درحد اعتدال و آهنگی ملایم و متوسط دارد،
نه زیاد شاد و نه زیاد حزن انگیز.
نوا را آواز خوب گفته اند و معمولا درآخر مجلس می نواختند.
معمولا اشعار عارفانه مثل اشعار حافظ را برای نوا انتخاب می کنند زیرا تاثیر بسیار زیادی در شنونده ایجاد می کند.
این دستگاه در مقام نوا ریشه دارد و بیشتر درجاتش نیز با مقام قدیمی نوا مطابق است.
از نظر فواصل، دستگاه نوا رابطهٔ تنگاتنگی با دستگاه شور دارد و بسیاری از گوشه‌هایش نیز در مایهٔ شور است.
این امر و برخی دلایل دیگر باعث شده که گاهی هنرجویان آموزشگاه موسیقی شمال تهران نوا را جزو متعلقات دستگاه شور در نظر بگیرند.
اما بیشتر ردیف دانان نوا را یک دستگاه مستقل و جزو دستگاه های هفت‌گانه اصلی می‌دانند.
همچنین نوا ارتباط نزدیکی به آواز بیات اصفهان دارد و از نظر فواصل به گام کوچک نظری در موسیقی کلاسیک غربی نیز نزدیک است.
مطالعه مقاله آشنایی با دستگاه راست پنجگاه در موسیقی ایرانی نیز خالی از لطف نیست.
در ردیف موسیقی ایرانی گوشه های متعددی برای دستگاه نوا ذکر شده که بسیاری از آن ها دست کم در یک دستگاه دیگر نیز طبقه بندی می‌شوند.
مهم ترین گوشه های دستگاه نوا عبارتند از: گردانیه، بیات راجه، نهفت، گوشت، نیشابورک، خجسته، عراق، عشاق، حسینی، بوسلیک، نیریز، رهاوی، ناقوس، و تخت طاقدیس.
برخی از این گوشه ها زمینه پرده گردانی به دستگاه های دیگر، به ویژه دستگاه شور را فراهم می کنند
و حتی گاهی در انتهای اجرا فرود به مایه اصلی دستگاه نوا صورت نمی گیرد.
برخی از آثاری که در دستگاه نوا ساخته شده اند عبارتند از: آلبوم های چهره به چهره، نوا، مرکب‌خوانی، نی نوا و بی تو به سر نمی شود.