کوک پیانو: قلب تپنده موسیقی، از استاندارد تا ایرانی

طبق تعریف اساتید بهترین آموزشگاه موسیقی کوک پیانو به مجموعه عملیاتی گفته می شود که جهت رساندنِ فرکانس سیم ها به فرکانس استاندارد انجام می شود .
پیانو یک وسیله مکانیکی است ، که متشکل از 6000 الی 7000 قطعه مکانیکی است.
تمامی این قطعات باید هماهنگ کار کنند .
تا در نهایت چکش ها به سیم ها ضربه زده و از سیم ها صدا تولید میشود .
اما کوک پیانو در موسیقی ایرانی تفاوت های زیادی دارد که موضوع بحث امروز ما میباشد.

کوک پیانو، به زبان ساده، مجموعه‌ای از عملیات دقیق است که برای تنظیم فرکانس سیم‌های پیانو به فرکانس استاندارد انجام می‌شود. این فرآیند، که توسط متخصصان آموزشگاه‌های موسیقی و تکنسین‌های مجرب انجام می‌شود، نقشی حیاتی در کیفیت صدای تولید شده توسط این ساز پیچیده دارد.

سیم های پیانو در قسمت های مختلف از جمله طول ، ضخامت و جنس سیم ها با یکدیگر تفاوت دارد.
سیم ها در 3 قسمت قرار دارند:

• Base یا سیم های پایین
• Middle یا سیم های وسط
• High note’s یا قسمت بالا

در هر کدام از این قسمت ها جهت تولید صدای زیر و یا بم ، این تفاوت ها وجود دارد .

لازم است هر کدام از این سیم ها تحت کشش قرار بگیرند .
استانداردی برای تحت کشش قرار گرفتن سیم های یک پیانو در آموزشگاه پیانو تعریف شده است .
این استاندارد را تحت عنوان فرکانس Frequency میشناسیم .

تفاوت‌های کوک پیانو در موسیقی ایرانی

پیانو، به‌عنوان یک ساز مکانیکی، از حدود 6000 تا 7000 قطعه تشکیل شده است. این قطعات، از سیم‌ها و چکش‌ها گرفته تا پدال‌ها و صفحه‌ی صدا، باید به‌صورت هماهنگ و دقیق عمل کنند تا صدای دلنشین و مطبوعی تولید شود. هرگونه ناهماهنگی در این سیستم پیچیده می‌تواند منجر به صدای نامطلوب و ناهماهنگ شود.

کوک پیانو در موسیقی ایرانی، با وجود شباهت‌های اساسی به کوک استاندارد، تفاوت‌های قابل‌توجهی دارد. این تفاوت‌ها، که ناشی از ویژگی‌های خاص موسیقی ایرانی است، نیازمند دانش و مهارت ویژه‌ای از سوی تکنسین کوک پیانو است.

ساختار سیم‌های پیانو

سیم‌های پیانو، که نقش اصلی را در تولید صدا ایفا می‌کنند، در قسمت‌های مختلف ساز از نظر طول، ضخامت و جنس با یکدیگر متفاوت هستند. این تفاوت‌ها، که به‌منظور تولید طیف وسیعی از صداها (زیر و بم) ایجاد شده‌اند، در سه بخش اصلی سیم‌ها قابل‌مشاهده هستند:

• Base (سیم‌های پایین): این سیم‌ها، که ضخیم‌ترین و بلندترین سیم‌های پیانو هستند، صداهای بم را تولید می‌کنند.
• Middle (سیم‌های وسط): این سیم‌ها، که از نظر ضخامت و طول متوسط هستند، صداهای میانی را تولید می‌کنند.
• High notes (سیم‌های بالا): این سیم‌ها، که نازک‌ترین و کوتاه‌ترین سیم‌های پیانو هستند، صداهای زیر را تولید می‌کنند.

هر یک از این سیم‌ها باید تحت کشش خاصی قرار گیرند تا فرکانس موردنظر را تولید کنند. این کشش، که با واحد هرتز (Hz) اندازه‌گیری می‌شود، به‌عنوان فرکانس استاندارد شناخته می‌شود.

اهمیت کوک در پیانوهای آکوستیک

پیانوهای آکوستیک کلاس آموزش پیانو ، که از ارتعاش سیم‌ها برای تولید صدا استفاده می‌کنند، مانند سایر سازهای زهی (مانند ویولن و گیتار) نیاز به کوک منظم دارند. کوک صحیح، باعث می‌شود که صدای تولید شده توسط پیانو مطبوع و دلنشین باشد.

چالش‌های کوک پیانو

کوک کردن پیانو ، به دلیل تعداد زیاد سیم‌ها (بیش از 230 سیم در پیانوهای استاندارد)، یک کار بسیار پیچیده و زمان‌بر است. این در حالی است که سازهای زهی دیگر مانند ویولن و گیتار، تعداد سیم‌های بسیار کمتری دارند. بااین‌حال، خوشبختانه، ماندگاری کوک در پیانو بسیار بیشتر از سایر سازهای زهی است.

انواع کوک پیانو در موسیقی ایرانی

موسیقی ایرانی، با دستگاه‌ها و گوشه‌های خاص خود، نیازمند کوک‌های ویژه‌ای در پیانو است. ازآنجایی‌که پیانوی استاندارد دارای دوازده صوت در اکتاو است، درحالی‌که موسیقی ایرانی از هفده صوت استفاده می‌کند، نوازندگان و تکنسین‌های پیانو ایرانی، پنج کوک خاص را برای اجرای موسیقی ایرانی ابداع کرده‌اند:

1. کوک شور: این کوک، برای اجرای دستگاه شور و متعلقات آن (مانند دشتی، ابوعطا، بیات ترک و افشاری) استفاده می‌شود.
2. کوک همایون: این کوک، برای اجرای دستگاه همایون و متعلقات آن (مانند اصفهان و شوشتری) استفاده می‌شود.
3. کوک ماهور: این کوک، برای اجرای دستگاه ماهور و راست پنجگاه استفاده می‌شود.
4. کوک سه‌گاه: این کوک، برای اجرای دستگاه سه‌گاه استفاده می‌شود.
5. کوک چهارگاه: این کوک، برای اجرای دستگاه چهارگاه استفاده می‌شود.

این کوک‌ها، که بیش از صد سال است در میان نوازندگان پیانو ایرانی رایج هستند، امکان اجرای دقیق و صحیح موسیقی ایرانی را با پیانو فراهم می‌کنند.

نکات تکمیلی:

• علاوه بر پنج کوک ذکر شده، نوازندگان و تکنسین‌های پیانو ایرانی، کوک‌های دیگری را نیز برای اجرای قطعات خاص ابداع کرده‌اند.
• کوک پیانو، یک هنر و مهارت تخصصی است که نیازمند دانش عمیق در زمینه موسیقی و مکانیک است.
• کوک پیانو در ایران دارای دو نوع راست کوک (محدوده صدای آقایان) و چپ کوک (محدوده صدای بانوان) نیز میباشد.