سازدهنی یا هارمونیکا از جمله سازهای بادی می باشد که در دسته سازهای زبانه آزاد بهترین آموزشگاه موسیقی طبقه بندی می شود.
ایجاد صدا در این نوع سازها در اثر ارتعاش یک زبانه از جنس فلز می باشد که فقط یک سر آن به بدنه ساز اتصال داشته و سر دیگرش قادر است آزادانه حرکت کند.
مرتعش شدن زبانه یک سر آزاد که تحت تاثیر عبور جریان هوا صورت می گیرد باعث تولید صدای ساز می شود.
ساز دهنی علی رقم این که از نظر ساختار بسیار ساده است اما صدایی دلنشین دارد و به همین دلیل طرفداران زیادی در آموزشگاه موسیقی دارد.
این ساز تنها دارای سه اکتاو وسعت صدایی می باشد.
چینی های دوران باستان نمونه ای از سازدهنی را با زبانه های چوبی اختراع کرده بودن که با آن به نواختن موسیقی می پرداختند.
اما به هر حال ساز دهنی ای که امروزه در کلاس های موسیقی می شناسیم قدمت چندانی ندارند.
دو مدل هارمونیکا وجود دارد یکی دیاتونیک و دیگری کروماتیک که در ادامه مختصری با آن ها آشنا خواهیم شد و سپس به سراغ چند دانستنی جالب در مورد این ساز پر طرفدار خواهیم رفت.
سازدهنی دیاتونیکی که امروزه در بهترین آموزشگاه موسیقی شمال تهران تدریس می شود برای اولین بار در قرن نوزدهم، در آلمان ساخته شده است.
سپس مهاجرینی که آلمان را ترک می کردند به مرور این ساز را با خود به ایالات متحده و بریتانیای آن دوره بردند .
به طوری که در اواسط قرن نوزدهم سازدهنی دیاتونیک در سراسر جهان شناخته شده بود و نواخته می شد.
اختراع نوع دیگر سازدهنی که کروماتیک است به سال ۱۹۱۸ باز می گردد .
فرق این نوع سازدهنی با انواع دیگرش در این است که این نوع دارای هر دوازده نیم پرده گام کروماتیک می باشد.
داشتن این ویژگی منحصر به فرد باعث می شود هنرجوی کلاس آموزش هارمونیکا قادر باشد آهنگ کامل تری را بنوازد.
به عنوان مثال می توانید به وسیله این ساز همه قطعات جاز و کلاسیک را به صورت کامل اجرا کنید.
مدل های شانزده سوراخ از نوع سازدهنی کروماتیک دارای چهار اکتاو کامل جهت اجرای قطعات وجود دارد که به هنرجوی آموزشگاه امکان می دهد بتواند هر قطعه ای را بنوازد.
دانستنی های جالب در مورد ساز هارمونیکا
پس از ساز گیتار هامونیکا از جمله پر فروش ترین و مهم ترین سازهای موجود در دنیا می باشد.
به عنوان مثال تنها در ایالات متحده آمریکا تا کنون بیش از 40 میلیون از این ساز محبوب فروخته شده است.
اولین بار فردی به نام کریستین باخمن در سال 1821 در آلمان این ساز محبوب را اختراع کرد و حق امتیاز آن را ثبت کرد.
جالب است بدانید که کریستین در آن دوران تنها پسر بچه ای 16 ساله بود.
اما هارمونیکایی که او ساخته بود Mundaeoline نام گذاری شد.
در آینده و به تدریج این ساز در سراسر اروپا به شکل های مختلف گسترش پیدا کرد اما ورود آن به ایالات متحده نیمه دوم قرن نوزدهم باز می گردد.
امروزه بیش تر نوازندگان سبک بلوز در آموزشگاه موسیقی تهران از این ساز خوش نوا استفاده می کنند.
مورد جالب دیگر این است که اولین نمونه های ساز دهنی دارای قسمت صفحات محافظ از جنس چوب بودند.
اما امروزه با تغییر و تحولاتی که در این ساز ایجاد شده موجب گردیده تا سازهایی که بدنه آن ها به صورت کامل از چوب ساخته شده باشد قیمت بسیار بالایی داشته باشند و جز سازهای ویژه محسوب می شوند.
هارمونیکاهای امروزی در سال 1857 به وسیله یک ساعت ساز از شهر تروسینگن که در خانه اش شروع به ساختن آن شده بود اختراع شد.
این وسیله ساخته شده به دست وی با استقبال بسیار خوبی همراه شد به طوری که در سال اول 600 قطعه از این ساز به فروش رسید.
سپس او شغل خود را از ساعت سازی به ساختن هارمونیکا در یک کارخانه عوض کرد و به رشد قابل توجهی در این زمینه دست پیدا کرد.
نام این مخترع متیاس هانر بود.
هانر در سال اول بیش از یک میلیون ساز سازدهنی تولید کرد که به همین دلیل این کمپانی از بهترین سازندگان هارمونیکا به شمار می رود.
در حال حاضرکوچک ترین هارمونیکای قابل نواختن، لیدی کوچک هانر است.
این ساز چهار حفره دارد که به شما این امکان را می دهد تا 8 نت متفاوت بنوازید و جالب تر این است که اولین سازی است که در فضا نواخته شده است.
این اتفاق در سال 1965 توسط یک فضانورد آمریکایی به نام والتر شیرا رخ داد.
او دوستش را در فضاپیمای ماموریت جمینی 5 با نواختن آهنگ Jingle Bells با هارمونیکا در شب قبل از کریسمس غافلگیر کرد.
بزرگترین هارمونیکا در نوامبر 2009 توانست در هنگ کنگ یک گروه کر را دور هم جمع کند و رکورد جهانی را بشکند.
این گروه شامل 6.131 شرکت کننده بود که ملودی رکورد جهانی گینس را به مدت هفت دقیقه در کنار ارکستر سازهای زهی اجرا کردند.
دهه 60 میلادی دوران طلایی برای ساز دهنی بود، فروش آن به خاطر استفاده گروه های بلوز و محبوبترین ژانرهای موسیقی مانند راک و فولک افزایش یافت.
در میان مشهورترین موزیسینهایی که قبلا روی صحنه هارمونیکا می نواختند می توان به شکیرا، جان مایر، جانی کش، شریل کرو، میک جاگر، ون موریسون، آلانیس موریست، استیوی واندر، تام پتی، جان ملنکامپ، جیمی پیج و رابرت پلنت ، بونو ، ادی ودر ، نیل یانگ، بن ژاوی، اوزی اسبورن، بروس اسپرینگزتین و ستاره های دیگر اشاره کرد.
این ساز وقتی با قاعده صحیح کلاس آموزش ساز دهنی که در بهترین آموزشگاه تهران تدریس می شود و به صورت منظم نواخته شود می تواند در عمل یک تمرین هوازی خوب و ورزشی برای تنفس باشد که به شما کمک می کند کنترل بهتری روی سیستم تنفسیتان داشته باشید.
از دیگر مزیتهای آن، افزایش انرژی در تمام روز و داشتن لبخند بر روی صورتتان است.
در دهه 50 میلادی، لیتل والتر، نوازنده مشهور هارمونیکای گروه های بلوز، در نواختن سازدهنی مستقیما از طریق میکروفون پیشگام بود.
او از یک میکروفون مدل فشنگی استفاده می کرد که بعدها مورد استفاده راننده تاکسی ها هم قرار گرفت!
میکروفون فشنگی صدای واضح و بلندی از ساز دهنی ارائه می دهد که روی فرکانسهای رنج میانی تاکید دارد .
این میکروفون این امکان را فراهم می کند تا صدای هارمونیکا از بین صداهای بلندی مثل گیتار الکتریک به خوبی شنیده شود.
از آن به بعد نوازندگان ساز هارمونیکا در سراسر دنیا این متد را به کار گرفتند تا از صدای فوق العاده و واضحی که ایجاد می شد، بهره مند شوند.
هارمونیکا همچنین ساز مورد علاقه چند رئیس جمهور ایالات متحده هم هست.
در میان فهرست اسامی رئسای جمهور طرفدار این ساز، می توان به نام آبراهام لینکل، کالوین کولیج و رونالد ریگان اشاره کرد.
هارمونیکای کروماتیک با یک دکمه در یک طرف، از برادران این ساز به شمار می رود!
این مدل برای برطرف کردن مشکل هارمونیکای معمول یعنی دیاتونیک اختراع شد که تنها در نتهای خاصی نواخته می شدند.
هر هارمونیکای کروماتیک می تواند تمام نتها را بنوازد.
حدود 90 سال پس از اختراع اولین سازدهنی، هانر اولین هارمونیکای کروماتیک با 12 حفره را هم ابداع کرد.
یکی دیگر از انواع پرطرفداری که بعدها محبوبیت پیدا کرد، هارمونیکای کروماتیک 16 حفره ایست.
با اینکه ساز دهنی ها اغلب مربوط به سبک های موسیقی بلوز، راک و فولک هستند، اما سازدهنی در آهنگ های موفق سایر ژانرهای موسیقی هم به کار رفته است.
دو نمونه ای که به ذهنم می رسد، آهنگ Timber پیت بال در سال 2013 است که در آن از هارمونیکا برای ریف اصلی استفاده شده است
و دیگری آهنگیست از خواننده هیپ هاپ، Bad News brown که برای ایجاد ضرب های هیپ هاپش، به وفور از هارمونیکا استفاده کرده است.