معرفی سازهای ایرانی زخمی و آرشه ای

آلات موسیقی در ایران به دلیل فراوانی قومیتی، تعداد زیادی را در بر می گیرند.
به همین جهت و به دلیل بیشتر استفاده شدن بعضی از آنها نسبت به بقیه، عده ای از اساتید آنها را به دو دسته ی ملی و محلی، تقسیم کرده اند.
در اینجا بیشتر سعی شده به سازهای ملی تدریس شده در بهترین آموزشگاه موسیقی ، ویژگیهای منحصر به فرد آنها و نقاط ضعف و قدرتشان اشاره شود .
اما در برخی قسمت ها از قیاس سازهای ایرانی با انواع محلی آنها و بیان هر چند مختصر ویژگیهایشان اجتناب نشده است.

دسته ی اول ساز های زهی زخمه ای.

دسته ی دوم ساز های زهی آرشه ای.

دسته ی سوم ساز های زهی کوبه ای.

دسته ی چهارم ساز های بادی.

دسته ی پنجم ساز های کوبه ای.

برای شروع، از ساز های زهی زخمه ای آغاز خواهد شد اما قبل از آن لازم است توضیحاتی در باره ی زخمه و آرشه داده شود.

انواع سازهای ایرانی در بهترین آموزشگاه موسیقی شمال تهران

سازهای زهی زخمه ای کدامند

به ساز هایی زهی، گفته میشود که از طریق ارتعاش سیم های روی بدنه ی شان و تقویت این ارتعاشات بوسیله ی کاسه ای که به آن کاسه ی طنینی گفته می شود، ایجاد صوت می کنند.
به دلیل این که جنس این سیم ها در گذشته از زه بوده، به این دسته از ساز ها، ساز های زهی گویند.
همان طور که در بالا گفته شد، ساز های زهی به ۳ دسته ی زخمه ای آرشه ای و کوبه ای تقسیم می شوند.

زخمه چیست

وسیله ای از جنس فلز سبک مانند برنج، چوب و یا موم است که از آن برای به ارتعاش در آوردن سیمها در ساز های زهی زخمه ای، مانند تار، یا ضربه زدن بر روی آنها در ساز های زهی کوبه ای مانند سنتور استفاده می شود.
در ساز های زهی زخمه ای یک زخمه وجود دارد که در دست راست گرفته می شود .
اما در ساز های زهی کوبه ای دو زخمه وجود دارد که یکی در دست راست و دیگری در دست چپ نگاه داشته می شوند.
به زخمه در ساز ها زهی کوبه ای مضراب می گویند زیرا عمل ضربه زدن به روی سیم ها را برعهده دارد.

آرشه چیست

به قطعه چوبی بلند که حالتی کمانی دارد و از جنس چوب درخت گردو یا توت و یا آلبالو ساخته می شود آرشه گویند.
در امتداد آرشه به موازات چوب آن موهایی که از دم و یا یال اسب تهیه می شوند کشیده شده است. این مو ها طوری به سر و ته آرشه چسبانده شده اند که خاصیت ارتجاعی داشته باشد و میزان شل و سفت بودن آنها نیز در کنترل نوازنده است. ساز هایی مانند کمانچه و انواع ویلن دارای آرشه هستند. در آرشه ی کمانچه شدت سفتی موها با کشش انگشتان دست نوازنده تغییر می کند اما در آرشه ی ویلن این عمل به وسیله ی پیچی در ابتدای آرشه رخ می دهد. با پیچاندن این پیچ به هر دو طرف، شدت سفتی مو ها تغییر می کند.

نوازنده ی ساز های زهی آرشه ای آرشه را در دست راست خود به صورت افقی نگاه داشته و موهای آن را با سیم های ساز تماس می دهد که این عمل منجر به ایجاد صدایی ممتد میگردد. بر روی موهای آرشه ماده ای از جنس صمغ به نام کولیفون می مالند که مو ها جسبنده شوند. با این کار، هم آرشه از روی سیم ها سر نمی خورد و هم صدای بهتری از ساز خارج خواهد شد.

سازهای کوبه ای در کلاس آموزش تنبک

سازهای بادی سازهایی هستند که صدا در اثر جریان هوا تولید می شود البته بدون لرزیدن خود ساز. این نو سازها خود به دو نوع تقسیم می شوند:

الف) آزاد (Free): سازهایی هستند که هوای مرتعش شده در خارج از ساز شکل می گیرد.

ب) غیر آزاد (Non-Free) :سازهایی هستند که هوا در داخل ساز مرتعش می شود.
این نوع از سازهای بادی به دو دسته بادی چوبی و بادی برنجی تقسیم می شوند.
توجه داشته باشید که سازهای بادی چوبی لزوما از جنس چوب نیست و می توانند از جنس فلز ،عاج و یا حتی شیشه باشند و نیز سازهای بادی برنجی علاوه بر برنج می توانند از جنس نقره ،عاج و شاخ و …باشند.