معرفی ساز زهی کوبه ای عود

طبق تحقیقات ما در آموزشگاه موسیقی شمال تهران عود یا بربط ٬ سازی زهی زخمه ای است که در خاور میانه و کشور های عربی و ترک رواج بسیار دارد.
میتوان گفت این ساز از قدیمی ترین ساز های شرقی است.
عود در دوران اشکانیان و صفویان در ایران رواج یافت هر چند که عده ای آن را ساز ایرانی می دانند.
البته به دلیل پیدایش تصاویر حجاری شده بر سنگ ها، بعضی ها این ساز را بر آمده از هند و بعضی دیگر بلخ را محل پیدایش این ساز می دانند.

در قدیم دو نوع از این ساز وجود داشته یکی با شکمی کوچک و دسته ای بلند و دیگری با دسته ای کوتاه اما شکمی بزرگ.
امروزه نوع دوم متداول تر است اما نوع اول نیز مورد استفاده است که بدآن بربط و به نوع دوم عود میگویند اما هر دوی این ساز ها عود هستند .
در واقع بربط سازی قدیمی تر از عود است که بعد از ساخته شدن عود از آن استفاده نشد.
بربط را نیای عود نیز تعبیر کرده اند.

نوع قدیمی تری هم از این ساز وجود داشته که امروزه استفاده نمیشود و بدآن شبوط میگفتند .
چرا که شکم آن بسیار شبیه به یک ماهی به همین نام بوده و در واقع آن ساز را از روی ماهی شبوط ساخته بودند.
امروزه نوع متداول عود سازی با شکم بزرگ و دسته ی کوتاه می باشد.

آشنایی با ساز عود در کلاس آموزش کمانچه

عود دارای شکمی بسیار بزرگ و گلابی شکل است.
بیشتر طول سیم ها از روی کاسه ی بزرگ آن عبور کرده اند.
سطح روی کاسه از یک لایه چوب نازک ساخته شده و پنجره های مشبکی بر رویش قرار دارند.
زیر صفحه ی رویی ساز جوب های به صورت مربعی شکل از هم عبور کرده اند که موجب اتصال صفحه ی رویی به کاسه شده همچنین صدای ساز را نیز تقویت می کنند.
بدین چوب ها پل می گویند.

سیم ها از روی سیم گیر فلزی یا پلاستیکی که کمی جلوتر از انتهای کاسه جای گرفته میگذرند و به جعبه ی گوشی ها در سر ساز وارد شده و به دور آنها میپیچند.
عود فاقد دستان و خرک بوده و دارای ده سیم است که بجز سیم اخر بقیه با هم هم صدا کوک می شوند سیم اخر عود به فاصله ی اکتاو سیم نهم کوک می شود.
بدیهی است که برای هر سیم یک گوشی وجود دارد.
کوک سیم های آن نیز به شرح زیر است. C G D A G گاهی سیم آخر F هم کوک می شود.
برای این ساز با کلید G نت می نویسند که صدای حاصله یک اکتاو بم تر از نت نگاشته شده است.
وسعت صدای این ساز از نت G زیر خط دوم اضافه در زیر حامل تا نت A روی خط اول اضافه در بالای حامل است.

همچنین برای عود با کلید F نیز نت می نگارند.
عود بم ترین ساز زهی زخمه ای است. عود را با مضرابی از جنس پر طاووس و یا پلاستیک نرم می نوازند. عود صدایی تاریک و مات و غم انگیز و نافذ است.

برای نواختن این ساز آن را روی پای راست که کمی از پای چپ بالا تر است میگذارند و دست راست را روی کاسه انداخته و ساز را به صورت کاملا افقی در دست ها نگاه داشته و می نوازند.