شاید اولین چالش در برخورد با کلمه دستگاه،وجه تسمیه ی ان باشد.
دستگاه از نظر لغوی یعنی محل گذاشتن دست .
اما از نظر موسیقیایی، چون محل گذاشتن انگشتان در هر دستگاه موسیقی ایرانی با دستگاه دیگر تفاوت داشته،
و به اصطلاح هر بخش از موسیقی ایرانی رو دستگاه یعنی محل های بخصوص گذاشتن دست روی دسته ساز نام گذاری کردند.
اگر موسیقی ایران را یک کشور فرض کنیم، دستگاه را به استان، نغمه را شهر و گوشه را به خانه می توان تعبیر کرد.
برای هر هنرجوی کلاس آموزش خوانندگی در بهترین آموزشگاه موسیقی ضروری است که با انواع دستگاه های موسیقی ایرانی آشنایی داشته باشد.
در این مقاله دستگاه چهارگاه برای شما شرح داده شده است.
موسیقی ایرانی شامل هفت دستگاه و پنج آواز می باشد
دستگاه های موسیقی ایرانی
- 1-شور
- 2-ماهور
- 3- سه گاه
- 4-چهارگاه
- 5-راست پنجگاه
- 6-همایون
- 7-نوا
آوازهای موسیقی ایرانی
- 1-دشتی
- 2-بیات ترک
- 3-افشاری
- 4- بیات اصفهان
- 5-ابوعطا
بررسی دستگاه چهارگاه در کلاس آموزش خوانندگی
سه گاه و چهارگاه با یکدیگر پیوستگی خاصی دارند.
چهارگاه از نظر علمی مهمترین مقام موسیقی ایرانی است.
این آواز نماینده جامع و کاملی از تمام حالات و صفات موسیقی ایرانی است.
بطوری که تمام صفات عالی و ممتاز گام های ایرانی را می توان در چهارگاه به طور یکجا پیدا کرد.
آواز چهارگاه نمونه جامع و کاملی از تمام حالات و صفات موسیقی ملی ماست.
چرا که درآمد آن مانند ماهور، موقر و متین است و شادی و خرمی خاصی دارد.
در ضمن آواز زابل در همه دستگاه‌ها و در اینجا حزن و اندوه درونی در آواز ما دارد.
آوازی نصیحتگر، تجربه آموز و توانا مانند همایون دارد و آواز مویه و منصوری غم انگیز و حزین است.
پس این دستگاه نیز به دلیل کمال خود هم گریه و زاری می‌کند و هم شادی می‌آفریند
و گاهی مسرور و شادمان است و گاهی نیز غم‌انگیز و دل‌شکسته و با توشه‌ای از متانت و وقار عارفانه شرقی.
اما روی هم رفته چهارگاه را می‌توان دستگاهی محسوب کرد که مانند پیری فرزانه دارای روحی بلند و عرفانی است
و احساسات عالی انسانی را در کنار خصایص و محسنات انسانی صبور و شکیبا داراست.
از ناکامی‌ها و ناامیدی‌ها اشک غم می‌ریزد و در شادی‌ها و خوشی‌ها اشک شوق و سرور.
این دستگاه، بهترین گزینه برای ساخت قطعات و تصانیف ملی میهنی و حماسی است به طوری که به زیبایی می‌تواند حالت شوق و افتخار وصف ناپذیری را در شنونده به وجود آورد.
در مقاله قبلی دستگاه سه گاه را بررسی کردیم.
دستگاه چهارگاه ضمن دارا بودن شخصیت مستقل از بعضی جهات به دستگاه سه‌گاه شبیه‌است.
نت‌های «ر کرن» و «لا کرن» مشخصه اصلی این دستگاه است.
بدیهی است با جابجایی فواصل می‌توان این نت‌ها را تغییر داد.
«دخترک ژولیده» و «رنگ مبارک باد» از جمله آثاری است که در چهارگاه ساخته شده‌اند.
گوشه «مخالف» اوج این دستگاه به شمار می‌آید.
دستگاه چهارگاه در بین پاره‌ای از قدما به «دستگاه ملوک و سلاطین» نیز شهرت داشته‌است.
دلیل این نام‌گذاری شاید به حالت رزمی و در عین حال فرح انگیز چهارگاه ارتباط داشته باشد.