تاریخچه تغییرات ساز سنتور

یکی از سازهای سنتی موسیقی ایرانی که در کلاس آموزش سنتور تدریس میشود ساز سنتور می باشد که با صدای دلنشینش افراد زیادی را جذب خود می کند.
این ساز قدمت طولانی در ایران دارد و به احتمال زیاد از ایران به کشورهای دیگر راه یافته است.
سنتور به نام هایی دیگری نیز مینامند.
در کشور چین «یان-کین»، در اروپای شرقی «دالسی مر»، در انگلستان «باترفلای»، در آلمان و اتریش «مک پر»، در هند «سنتور»، در کامبوج «فی» و در امریکا «زیتر» می نامند که تشابهات و تمایزاتی با یکدیگر دارد.

اولین اثری که از سازهای شبیه ساز سنتور به دست آمده اثری است از حجاری های دوره های آشوریان و بابلیان در ۶۶۹ قبل از میلاد که نشان می دهد این ساز را به وسیله بند به گردن می آویختند.
از دوره های آشوری و بابلی تصاویر و حکاکی هایی به جا مانده که نشان می دهد در آن افراد سازی شبیه ذوزنقه و همانند سنتور را با یک طناب و یا نخ به گردن خویش آویخته اند و با آن می نوازند.

مشخص نیست سنتور ابتدا در بهترین آموزشگاه موسیقی های کدام کشور استفاده می شده است.
اما آنچه از شواهد حاکی است نشان دهنده آشنایی ایرانیان قبل از اسلام با این ساز بوده اند و به آن کونار می گفتند.
عبدالقادر مراغه ای بعد از اسلام «ساز» یا «طوفان» را که شبیه سنتور امروزی بود معرفی کرد که تفاوت آن با سنتور بستن یک سیم برای هر صدا و کوک نمودن آن با جابه جایی خرکها بود.

در تغییر دائمی مرزها در شرایط کشور گشایی ها فرهنگها نیز مرتب دستخوش تحول شده است
و به دلیل اینکه ایران در مسیر جاده ابریشم داشت این تحول آلات موسیقی را بی نصیب نگذاشته است .
به طوریکه به درستی معلوم نیست ساز سنتور ابتدا در کدام کشور مورد استفاده بوده است
ولی مطمئنا ایرانیها قبل ازظهور اسلام با این ساز آشنا بودند و آن را کونار می نامیدند.
عبدالقادر مراغه ای ساز یاطوفان را معرفی کرد که شبیه سنتور امروزی بود .
با این تفاوت که برای هر صدا فقط یک تار می بستند و با جابه جایی خرکها آن را کوک می کردند..
سنتور سازی کاملا ایرانی است که ساخت آن را به ابونصر فارابی نسبت می دهند
که مانند بربط، ساز دیگر ایرانی بعدها به خارج برده شد.

آشنایی با ساز سنتور در وبلاگ آموزشگاه موسیقی

گمان این است که ساز سنتور از ایران به کشورهای دیگر راه یافته و نام‌های گوناگونی پیدا کرده‌است.
سنتور با اندک تفاوتی در شکل ظاهر و با نام‌های گوناگون در خاور و باختر جهان وجود دارد.
این ساز را در کشور چین یان کین، در اروپای شرقی دالسی مر، در انگلستان باتر فلای‌ها، در آلمان و اتریش مک پر، در هندوستان سنتور، در کامبوج فی و در آمریکا زیتر می‌نامند که هر کدام دارای وجه تشابهاتی هستند.
ساز سنتور در شماری از کشورها مانند ارمنستان و گرجستان نیز رایج هست.
همچنین سنتورهای عراقی –هندی- مصری و ترکی که بعضی از آن‌ها حدود ۳۶۰ سیم دارند.

عکس زیر نمونه ای از ساز زیتر آمریکایی است:

این ساز به شکل ذوزنقه متساوی‌الساقین ساخته می‌شود.
و نوع رایج این ساز دارای ۷۲ سیم است که هر ۴سیم از روی یک خرک می‌گذرد و دارای ۱ کوک است.
در واقع سنتور دارای ۱۸ خرک است که ۹ تای ان در سمت راست و ۹تای ان در سمت چپ قرار می‌گیرد.
سیم‌های این ساز توسط ۲ ترکه چوبی به صدا در می ایند که اصطلاحاً ان را مضراب می‌نامند،
ولی باید توجه داشت که سنتور جز سازهای زهی-مضرابی است نه زهی-زخمه ای

سنتور یا شاهان تور از جمله سازهای کاملا شرقی است.
شکل سنتور اقتباسی از کشتی است
و سیم های آن برگرفته از تور ماهیگیری و صدا، صدای برخورد امواج دریا به صخره هاست.

ساز سنتور در زمانهای گذشته به ابعاد مختلف ساخته می شد
که تا امروز به شکل های استاندارد سل کوک و لا کوک درآمده است.
سنتور در طی سالیان و در پی مهاجرتها و رفت و آمدهای فرهنگی به کشورهای دیگر برده شد .
از آن جهت گروهی از اساتید کلاس آموزش سنتور بر این عقیده اند که :
سازهایی چون ارگ و پیانو که از نظر صدادهی صدایی چون سنتور دارند الگوهایی کامل شده از این سازسنتی ایرانی هستند
و در طی سالیان و قرون متمادی دوره تکامل خود را پیموده و امروزه خود به سازهای مستقلی تبدیل گشته اند .
اما برخلاف این سازها که در مسیر تکامل گام برداشته بودند.

این ساز از جعبه‌ای ذوزنقه‌ای شکل تشکیل شده که اضلاع آن عبارتند از:
بلندترین ضلع، نزدیک به نوازنده و کوتاهترین ضلع و موازی با ضلع قبلی و دور از نوازنده است
همچنین دو ضلع جانبی با طول برابر که دو ضلع قبلی را به طور مورب قطع می‌کند.
ارتفاع سطوح جانبی ۸ تا ۱۰ سانتیمتر است.