یکی از اصیل ترین و خوش صداترین سازهای بهترین آموزشگاه موسیقی ساز تار است که از گذشته تا کنون یک سیر تحولاتی عظیم در ظاهر خود را طی کرده و امروز با ظاهری متفاوت نسبت به گذشته خود در دستان اساتید نوازندگی و هنرجویان عزیز قرار گرفته است.
تار از جمله آلات موسیقی ۱۰۰٪ ایرانی است که بصورت کاملا دست ساز ساخته می شود و بایستی برای خرید آن دسته کم از اطلاعات جامع و مغتنمی برخوردار باشید
ازاین‌رو ممکن است افراد هنگام انتخاب ساز مناسب دچار اشتباه و سردرگمی شوند.
در این مطلب قصد داریم راهنمای دقیقی درباره خرید تار مناسب را به شما ارائه دهیم.
تار یکی از سازهای زهی و مضرابی معروف و برجسته‌ی موسیقی ایرانی در آموزشگاه موسیقی است که با قرارگیری انگشتان دست راست بر روی قسمت کاسه نواخته می‌شود. کاسه‌ی این ساز از دو بخش بزرگ و کوچک تشکیل شده است که به بخش کوچک آن نقاره گفته می‌شود.
سیم‌های این ساز بین کاسه‌ی ساز، از خرک و سیم‌گیر تا سرپنجه‌ی آن کشیده شده‌اند و سیم سفید، سیم زرد، سیم سفید نازک و سیم زرد نام دارند.
این سیم‌ها توسط جعبه گوشی (سر) که در انتهای پنجه یا دسته قرار دارد کوک می‌شود.
برای نواختن این ساز معمولاً نوازنده یا هنرمند بر روی زمین یا صندلی می‌نشیند و ساز را به‌گونه‌ای روی پای خود قرار می‌دهد که زاویه‌ی چهل‌وپنج درجه با زمین داشته باشد.
مهم ترین نکات خرید تار مناسب
قیمت ساز
شاید مهمترین نکته هنگام خرید یک ساز قیمت باشد. بسیاری عقیده دارند برای شروع یادگیری از سزهای ارزان باید استفاده کرد.
اما نکته حائز اهمیت درخرید، کیفیت و صدای خوب ساز است.
زمانی که از سازهای ارزان و بی کیفیت استفاده میکنید انگیزه خود را از دست میدهید.
پس اگر می‌توانید بهتر است کمی بیشتر هزینه کنید و سازی تهیه کنید که از نواختن آن لذت ببرید.
در صورتی که بودجه شما به اندازه خرید سازهای حرفه ای نبود، حداقل از سازهای با کیفیت استفاده کنید که ساخت و صدادهی قابل قبولی داشته باشند.
جنس بدنه تار
یکی از مشخصه های یک ساز خوب کیفیت بدنه آن و به بیان دیگر چوب به کار رفته در آن است.
هنگام خرید ساز به جنس چوب بسیار توجه کنید و دقت داشته باشید که بهترین چوب برای ساخت تار و صدادهی بهتر آن چوب توت است که این چوب معمولا زرد رنگ و تعداد رگه‌های آن کم است.
نکته‌ی قابل توجه دیگر در چوب ساز این است که رگه‌های هر دو کاسه ساز باید در امتداد هم باشند و نباید تراش آن‌ها ناقص باشد.
در نظر گرفتن وزن تار در کلاس آموزش تار
نکته بسیار مهم در خرید هر سازی وزن آن است.
زمانی که نوازنده از یک ساز استفاده میکند نباید احساس سنگینی او را اذیت کند.
همچنین سبکی ساز نیز به همین گونه مشکل آفرین خواهد بود. سازهای سنگین کیفیت چوب بالایی ندارند و احتمال شکستن در آن‌ها زیاد است.
شما باید بتوانید دسته‌ی ساز را با دو انگشت شصت و اشاره بگیرید وآن را به راحتی بلند کنید؛ در این حالت ساز باید زاویه‌ای حدود ۴۰ درجه پیدا کند.
کاسه و نقاره ساز
بدنه‌ی ساز از دو قسمت اصلی نقاره یا کاسه کوچک تر و کاسه یا کاسه بزرگتر) تشکیل می‌شود که تناسب بین کاسه و نقاره در تولید صدای شفاف بسیار مهم است.
برای تشخیص این تناسب توجه کنید که وقتی ساز را برای نواختن بر روی پا می‌گذارید، ساز نباید از طرف کاسه آویزان شود .
یعنی کاسه نباید آنقدر سنگین باشد که نوازنده را خسته کند.
اندازه ساز
هنگام خرید تار به اندازه ساز توجه کنید و جثه خود را مدنظر قراردهید.
شما باید بتوانید به راحتی ساز را در آغوش گیرد به گونه‌ای که ساعد دست او دقیقا روی سیم گیر قرار گیرد و خرک ساز از روبرو دیده نشود.
پوست روی کاسه‌ها
جنس و نحوه‌ی نصب پوست روی کاسه‌ها در کیفیت صدای ساز و زیر و بمی آن بسیار تاثیر دارد.
این پوست باید از قسمت نازک پوست چهارپایانی مانند بز و بره انتخاب شود.
امروزه پوست های مصنوعی جایگزین پوست های طبیعی شده اند که اغلب کیفیت صدای خوبی تولید نمیکنند.
پوست ساز باید ترجیحا از پوست طبیعی، چند ساله و با کیفیت باشد، ولی خشک نشده باشد که مانع از ارتعاش آن شود.
دسته ساز
دسته‌ی ساز نیز بهتر است از چوب توت یا چوب گردوی تیره باشد.
دسته‌ی ساز نباید کاملا تخت باشد و باید حالت گرده ماهی داشته باشد.
زیرا صاف و تخت بودن آن موجب می‌شود که نوازنده را در نواختن با دشواری روبرو کند.
روی دسته نباید انحنا داشته باشد؛ شما باید ساز را از زوایای مختلف نگاه کنید تا مطمئن شوید که بدون انحنا و یکدست باشد.
ناصاف بودن دسته بر صدای ساز تاثیر منفی می‌گذارد.
همچنین محل اتصال دسته به بدنه‌ی ساز باید فاقد هرگونه ترک حتی ترک کوچک باشد.
خرک ساز
جنس و شکل خرک ساز و نحوه‌ی نصب آن در نوای ساز بسیار موثر است.
خرک طولی حدود ۵ و ارتفاع ۲ سانتی متر دارد که توسط دو پایه‌ی کوچک روی پوست کاسه نصب می‌شود و اغلب از جنس استخوان است.
بلند و کوتاه بودن نامناسب خرک بر روی فاصله سیم‌ها از دسته تاثیر می‌گذارد و ارتفاع زیاد خرک باعث می‌شود که فاصله‌ی بین سیم و صفحه ساز زیاد شود و نوازنده را با دشواری در نوازندگی روبرو کند.
نکته حائز اهمیت دیگر فاصله‌ی بین سیم‌های دسته و سطح دسته و مضراب خور ساز است.
یعنی فاصله سیم تا پوست خیلی زیاد نباشد، چون هم صدای ساز نا مطلوب می‌شود و هم نواختن را دشوار میکند.
اگر این فاصله زیاد بود حتما ارتفاع خرک زیاد است.
پرده‌های ساز و صدای سیم‌ها
سیم‌های ساز را باید در قسمت دسته و بدنه مورد بررسی قرار دهید.
برای این کار می‌توانید تک تک پرده‌ها را بگیرید و به سیم‌ها ضربه بزنید.
در همه‌ی حالت‌ها باید صدای سیم‌ها شفاف و بدون گز باشد.
همچنین حجم کلی صدای ساز شفاف باشد و در اصطلاح صدای تو دماغی نداشته باشد.
جعبه کلید‌های کوک و گوشی‌ها
قسمت ابتدایی دسته که کلید‌های کوک در آن واقع شده اند باید صاف و کاملا صیقل و عاری از هر گونه خوردگی باشند.
همچنین برای کنترل گوشی‌های ساز می‌توانید تک تک گوشی‌ها را خیلی کم به راست و چپ بچرخانید و مطمئن شوید که گوشی‌ها لغی نداشته باشند.
گوشی‌ها باید محکم و با کیفیت باشند. زیرا این گوشی‌ها به طور مداوم برای کوک کردن ساز در حال چرخش هستند پس باید کیفیت مطلوبی داشته باشند.
بررسی بدنه و کل ساز در کلاس آموزش سه تار
بدنه ساز و به ویژه محل‌های اتصال قسمت‌های مختلف به یکدیگر باید صاف و صیقل خورده و بدون ترک خوردگی یا برآمدگی باشد.
ساز را از زوایای دید مختلف مورد توجه قرار دهید و مطمئن شوید که عاری از هر گونه ترک و برآمدگی است.
نکات مهم در صدا دهی تار
تار خوش صدا، دسته‌ای شفاف دارد.
تار کیفی صدای گز ندارد، اگر با تعویض سیم و پرده‌ها، این صدا برطرف نشد، ممکن است دسته‌ی آن کج یا پیچیده شده باشد.
اگر یک تار کیفی باشد، هرچه بیشتر مضراب بخورد، صدایی خوش‌تر خواهد داشت.
جنس و شکل مضراب در تولید صدا، بسیار موثرند.
حجم صدای خوب و نداشتن صدای تو دماغی از ویژگی‌های تار است.
البته نداشتن زنگ بیش از حد و گز و همچنین تناسب حجم صدای تمام سیم‌ها با هم را باید به این خصوصیات افزود.
در خیلی از سازها، سیم‌های دو و سل از هم پیشی می‌گیرند به گونه‌ای که در بالای دسته با هم کوک هستند .
اما در انتهای آن، سیم سل عقب یا جلو می‌افتد.
صدایی شفاف، صاف و بدون اضافات، بهترین خصوصیت یک تار خوب است.